Relato (Eduardo Lorenzo)

   O Concello de Betanzos organiza anualmente o Concurso de Creación Literaria, invitámosvos a todas/os a que participedes (bases concurso 2018) Na súa séptima edición o gañador foi Unha mañá no parque, o relato que nos leva a escribir estas líneas, o seu autor, Eduardo Lorenzo inspirouse no Pasatiempo para contextualizar a súa historia en Betanzos, ao seu parecer este era "o elemento máis singular e dotado da aura de misterio ao que tan ben se adaptan a literatura e o cine". A súa intención foi facer algo que "reflexara a súa dimensión temporal, unha homenaxe aos seus benefactores e unha denuncia do estado de abandono, por iso adoptei a forma de facer un relato coral, con múltiples persoaxes e distintas ubicacións temporais. O resto das interpretacións, son libres, ainda que creo que se entenden ben".

   No vos costará imaxinar o moito que nos gustou, tanto que non o publiquei neste blog ata poder ilustralo eu mesmo, causou na miña cabeza multitude de imaxes e pasei o esforzo de ter que escoller unha. Noraboa Eduardo e ogallá teñamos máis e máss creacións artísticas relacionadas co parque.

UNHA MAÑÁ NO PARQUE

Gonzalito, o bedel, xogaba coas chaves da Casa da Taquilla cun aire distraído facendo xirar o chaveiro derredor do pai de todos. Asubiando ao ceo. Tiña anotado cento cincuenta e tres visitantes na libreta de rexistro de visitas. O tope daquela primavera. O bo tempo facía lucir o parque en todo o seu apoxeo e o albor anacarado da plumaxe dos cisnes chamaba polos máis pícaros co seu espectacular rutilar. Todo isto o ensinaban as tintas do diario de Manuel Bertamiráns a medida que o ía escribindo co seu bolígrafo bic en grafía fina e alongada. Bertamiráns, profesor de ensinanza primaria, guiaba un grupo de vinte querubíns instruidos polas explicacións magnánimas de dona Grisóstoma -recomendada polo mesmísimo Gobernador Civil como guía cultural-. Os seus olliños brillaban como vagalumes emocionándose co detalle do que se achaba tralo rinoceronte, tralo lagar, trala casa dos espellos, trala fonte das catro estacións. O vello profesor escribía unha compilación diaria de anécdotas dos alumnos máis espelidos, en troques, hoxe a imaxinación levábao a incorporar ao decimonónico bedel, talmente elegante e antigo, complementado por levita, leontina dourada, chapeu de copa, febras de tabaco gardadas en caixiña de prata. O profesor prefería distraerse das explicacións de Grisóstoma e apuntar no cuardenillo esta imaxe, antes de que a memoria de vello a voltase confusa e inexacta. “Este estanque atópase rodeado polos bustos de máis de douscentos Papas e á vosa dereita podedes ver a escultura do Sagrado Corazón de Xesús que representa os valores cristiáns que os irmáns García Naveira perseveraron en inspirar en moitas das esculturas e simboloxía de todo o recinto”, marcaba un seseo de frauta, Grisóstoma. A muller amosábase tan apaixonada que Paco, quinto reenganchado na mariña de guerra, ría polo baixo mentres ficaba sentado no asento vexetal e todo acaroado coa súa moza. Dos seus ollos non afastaba o fitar Cristina, “parvo, que che teño aparvado, ¡deixa de mirar para esa tola!” “Crerás ti que me tes así” “Oe, ¿que é iso?” “¿Vacílasme? ¿Pero que pasa? ¿Que ti non tes un smartphone?” Paco e Cristina namoraran no parque e só alí se vían. Nunca se cruzaran fóra daquel recinto. Con navalla albaceteña el gravou o seu amor na codia dun magnolio que no principio de primavera agasallaba cunha alfombra de pétalos violáceos. “P e C para sempre” 2016, datouno ela, e el anouto 1974. Ela pensaba que el anotara a súa data de nacemento. El ría máis e máis coas explicacións dunha Grisóstoma que se alonxaba co grupo escolar. Desculpe señor, ¿sería tan amable de darme lume? Un obreiro sen uniformar, camiseta branca de tirantes e co peito descuberto e zarrapicado por pingas de cemento fresco aaacendía o seu pito co zippo de Paco. Paco ironizaba co exceso de formalidade daquel home que semellaba tornar o frío da mañá con pico e pa. Non vestía axeitado á tarefa, nin luvas, nin botas con punteiras de ferro, nin casco. O obreiro camiñou en dirección á zona sur do parque, alí estaban fraguando cemento para botar nunhas caixonadas que facían o molde que había de soportar unhas novas esculturas que o capataz lles comentou que viñan do estranxeiro. O obreiro sorría ledo porque hoxe era día de xornal e quería levarlle algún capricho á muller, moi agradecido estaba a don Juan por este labor, ¿unhas margaridas ou un espello? Pensaba. Detívose a escoitar unha conversa dunha parella de distinguidos cabaleiros que paseaban axudados por caxatos en empuñaduras gravadas de almafí. Presumindo de sendos e pulcros bigotes. “Un tolo, un ególatra sen fin nin fondo, queimando os cartos... sen oficio nin beneficio. Non dubide que tal home comeza a crerse un Deus e só quere mirarse ó embigo” “Don Arturo, que nos coñecemos, a envexa é o mal endémico deste país, espallada coma enfermidade vírica, non faga un alarde tan soberbio da súa e desfrute do paseo e dos seus encantos” “Serás...” “Sabes que ando no certo así que cala” A parella de ilustrados só eran dous ordenanzas que se gababan de señores e que pasaban das solemnidades ó tuteo segundo o grao de enfado. Así rexoubaba Maruja Seco, irmá do Procurador en Cortes don Venancio de la Serna, que alternaba con Lolita Lage, ambas arribaran ao paseo recomendadas polos seus respectivos. As dúas choutaron en cómico e cursi estarrecemento cando pasaron polo auditorio e sentiron o tremor no chan e, deseguido, a súa altura, coma dúas centellas, dous skaters debuxando filigranas no ár, cos seus anchos sintéticos: vermello, marelo, verde, moi charramangueiros como ensinan os cánones da tribo. En cada escondrixo do parque podía verse un neno, con ollos vacúns de ledicia, sorprendéndose perdido no laberinto ou nas covas.
O parque atopábase baleiro e abandonado naquela mañá de xaneiro. Aos lados, deprimindo o ánimo, ruinas e lixo. As neboeiras ínfimas que debuxaban bancos de pena non axudaban a velo con optimismo. Aquel mural, pintado sobor dunha parede que se extendería en rectángulo de dez metros de longo e non menos de tres de alto, que se achaba no último nivel do parque, na última terraza, continuaba a seres retocado, pincel e paleta en man, polo seu autor. Ilustraba toda a vida que hoxe se sentía ausente, aparecían tódolos xéneros, toda a flora e a fauna doutrora, sentíanse tódalas idades, tódolos estamentos sociais e tódalas épocas. Era pintado con delicadísimo esmero e co detalle microscópico que me lembraba ao realismo holandés dun Van Eyck. Polas pretensións case faraónicas, o conxunto coral e colorista, con centos de personaxes, traíame ó recordo “O Xardín das Delicias” de O Bosco. Seríame moi útil enfocar cunha lupa cada unha das escenas e visualizar máis detalles. Algún día achegarei unha. Observei cara o vello e atrevín a dicir: “¿con qué finalidade fai todo isto? ¿Para qué o pinta? ¿Para qué pinta un parque dentro dun parque? ¿Para quen?” O ancián levantou un mirar degolado que escribiran enrugas de séculos de sabedoría e bonhomía. E alzando o índice foime sinalando tódalas estructuras desfeitas esparexidas polo parque que sen esforzo podíamos divisar dende a nosa posición elevada. E sen máis resposta comprendín, con lixeiro arrepío ao descubrir un mestre, que todo aquel mural non tiña senón a finalidade de fixar para a eternidade a decadencia dunha obra da que sabiamos o que ficaba hoxe, pero non o que quedaría mañá. Un acto de amor e de entrega ao legar co seu traballo unha imaxe perenne para as xeracións futuras de algo que hoxe se albiscaba tan fráxil e etéreo, a piques de esvaecer.
Seguía abraiado polos detalles minuciosos das vestimentas que se plasmaban no mural, unhas de época, outras de estilo actual tal que as roupaxes que hoxe están de moda, outras propias dos distintos oficios, o bedel, o obreiro, a guía turística, o mestre, todos convivindo en estraño anacronismo. Pegando os recortes de distintas décadas. Todo indicaba un coñecemento histórico das vestiduras, traxes, complementos e xestos tan perfecto e intelixente que se facía hipnótico.
A curiosidade picoume tanto que insistin con máis preguntas, “¿cómo consegue reproducir con tanto detalle xente de sociedades tan dispares?” O ancián retranqueiro, agora sen erguer o mirar, bromeu, ou quixen percibir que bromeaba, “a todos lles vin a cara e por iso os debuxo así. Son un fotógrafo ao óleo” Rin lixeiro. “Vostede non ten os cen anos de vivencias que conflúen eiquí”, aclarei, ou tentei aclarar. Pero el replicou moi firme, “a todos os vin, pero non do mesmo xeito” “A uns véxoos claros diante de min, coma os ven todos, son os que teñen as cores más definidas e rechamantes” “Aos outros, eu véxoos vagar polo parque, pero ninguén máis os ve, Juan. Pero están aquí. Son os que pinto coma borraxeiras, como larvas traslúcidas, teñen os contornos máis diluidos tal que a min se me representan” Sentín un mareo e non gobernar a cabeza, aquelas frases chucháronme o sangue do entendemento. ¿Un tolo? ¿Unha broma todo? Decidín comprobar no cadro que todo era tal que me relataba, que as tonalidades transparentes imprimían nalgunhas personaxes un halo espectral. Mortos. Pantasmas. Mortos, carafio, mortos. Flotei nun estraño soño, fixei a vista no seu pincel que estaba comezando cos primeiros trazos dun ancián sentado e debuxando. Pintábase a el mesmo. Detrás súa, non din creto, os trazos dunha persoa con sombreiro de copa, un mesto bigote branco de época victoriana e moi elegante vestir. Un xeo pasou rinchando caluga abaixo até o espiñazo e un oscurecemento da vista anticipoume próximo o desmaio. A personaxe que ficaba ergueita detrás do ancián estaba coloreado coa mesma pátina transparente que moitos outros. Unha pantasma. Unha ánima. Non podía crer. Tiña que cerciorarme que non era tolemia o que me facía fumegar a cabeza. Collín o meu reloxo de bolsillo, suxeiteino coa palma da man, percurei ver a miña cara na esfera brillante de prata, mais só alcancei a ver o reflexo, ás miñas costas, da vexetación salvaxe que cubría en manto vertical as vellas tapias.

Eduardo Lorenzo